อวัยวะภายใน

อวัยวะภายใน

ตามทฤษฎีแพทย์แผนจีน  ได้แบ่งอวัยวะภายในเป็น  อวัยวะภายใน ทั้ง 5  และอวัยวะกลวงทั้ง 6

อวัยวะภายในทั้ง 5 ประกอบด้วย

หัวใจ

หน้าที่

• ควบคุมการไหลเวียนของเลือดทั่วร่างกาย  ชีพจรของมนุษย์เต้น และสูบฉีดโลหิต โดยอาศัยพลังแห่งหัวใจ “ซินชี่”  เลือดที่หล่อเลี้ยงหัวใจเรียกว่า เลือดแห่งหัวใจ “ซินเสวี่ยะ”
• กำหนดความคิด  เลือดดีสมองแจ่มใส  เลือดพร่องสมองอ่อนเพลีย
• สัมพันธ์กับลำไส้เล็ก  โดยมีส้นลมปราณเชื่อมถึงกัน  หากเลือด หรือพลังแห่งหัวใจมีปัญหา  ย่อมส่งผลกระทบถึงลำไส้เล็กด้วย

การตรวจดูอาการ

• สีหน้า  ขาวซีด
• ลิ้น  ชมพูอ่อน หรือซีด
• ชีพจรเต้นเบา, จม, ไม่สม่ำเสมอ 
• ใจสั่น  เหงื่อออก  หายใจขัด
• นอนไม่หลับ  ฝันมาก  ตกใจง่ายขี้หลงขี้ลืม  หรืออาจกระวนกระวาย  หลับไม่สนิท
  ปอด

  หน้าที่

• หายใจ  สัมพันธ์กับจมูก  พลังปอดมีทิศทางลงสู่เบื้องล่าง  มีไตเป็นตัวรับพลังจากปอด
• ลำเลียงของเหลวในร่างกาย 
• การลำเลียงเลือดมีหัวใจเป็นตัวสูบฉีด  โดยอาศัยพลังปอดช่วยเหลือ 
• ของเหลวอื่นที่เข้าสู่ร่างกาย  ม้ามเป็นตัวลำเลียง  โดยอาศัยพลังปอดช่วยกระจายไปทั่วร่างกาย
• การขับถ่ายออกทางลำไส้เล็ก  ไต  กระเพาะปัสสาวะ  หรือแม้กระทั่งทางผิวหนัง ล้วนแต่ต้องสัมพันธ์กับปอดทั้งสิ้น
• สัมพันธ์กับผิวหนัง และขน  กำหนดการเปิดปิดรูขุมขน, การหลั่งเหงื่อ  และต่อต้านปัจจัยภายนอกที่ก่อให้เกิดโรค
• สัมพันธ์กับลำไส้ใหญ่  มีเส้นลมปราณเชื่อมระหว่างกัน  หากลำไส้ใหญ่ผิดปกติ  พลังปอดจะถูกขวางลงเบื้องล่างไม่ได้ทำให้เกิดอาการหอบหืด

การตรวจดูอาการ

• อาการไอ  ไม่ว่าจะมีเสมหะหรือไม่  เป็นอาการของปอด  แต่เสมหะเกิดจากม้าม
• อาการของจมูก  เช่น  คัดจมูก, น้ำมูกไหล, เลือดกำเดาไหล
• คอ  คันคอ  เสียงแหบแห้ง
• หน้า, หนังตา, แขน, ขา บวม
  ม้าม

  หน้าที่

• ลำเลียงน้ำ และสารจำเป็น

-         ลำเลียงสารจำเป็นที่ได้จากการย่อยอาหารของกระเพาะอาหารสู่ปอด

-         ปรับดุลการใช้ และขับถ่ายของเหลว

• ควบคุมการไหลเวียนของเลือด
• กำหนดพลัง “จงชี่”  ซึ่งมีหน้าที่ 2 ประการ  คือ

-         ลำเลียง และกระจายสารจำเป็น และของเหลวไปยังปอดก่อนไปหล่อเลี้ยงส่วนต่างๆของร่างกาย

-         ยึดเหนี่ยวอวัยวะภายในให้อยู่ในตำแหน่ง

• สัมพันธ์กับกระเพาะอาหาร  มีเส้นลมปราณเชื่อมระหว่างกันนอกเหนือจากการทำงานร่วมกัน

การตรวจดูอาการ

• อาหารไม่ย่อย  เบื่ออาหาร  ท้องอืด  ท้องเสีย  ปวดท้อง
• ขาดอาหาร  ผอม  อ่อนเพลียริมฝีปากซีด
• ท้องมาน  บวม  ลิ้นเป็นฝ้าหนา
• ดีซ่าน  ส่วนใหญ่มักเกิดจากกรเพาะอาหาร และม้ามร้อน, ชื้นเกินไป
• ปัสสาวะเป็นเลือด  ตกเลือด  หรือประจำเดือนมามาก
• มดลูกหย่อน  ทวารหนักโผล่
• อ่อนเพลีย  ไม่มีแรง  หน้า และริมฝีปากซีด  กลัวหนาว  ชีพจรอ่อน
  
  
  ตับ

  หน้าที่

  ·        สะสมและปรับปริมาณเลือด
  ·        กระตุ้นการย่อยและการลำเลียง
  ·        สัมพันธ์กับถุงน้ำดี

  การตรวจดูอาการ

  ·        การเปลี่ยนแปลงทางด้านอารมณ์  โกรธง่าย  ผันผวน
  ·        ปวดเสียว หรือแน่นสีข้าง  หรือท้องน้อย
  ·        ตาแห้ง  มองไม่ชัด  ตาบอดกลางคืน  ตาบวมแดง  ตาสู้แสงไม่ได้
  ·        หน้ามืด  วิงเวียน  ตาลาย  ลิ้นสั่น  แขนขาชา  กล้ามเนื้อกระตุก  ตะคริว
  ·        จุกแน่นใต้ลิ้นปี่จนเรอ
  ไต

  หน้าที่

  ·        เก็บสารจำเป็นของชีวิต  ซึ่งมีผลต่อสารจำเป็นของอวัยวะอื่นๆ
  o       ระบบการเจริญเติบโต และสืบพันธุ์
          การเจริญ และการเสื่อมของอวัยวะเพศ
          การเจริญเติบโตของกระดูก และฟัน
          การบำรุงเส้นผม และขน
  o       ระบบประสาท
          สมอง
          หู
  o       พละกำลังของร่างกายและสมอง
  ·        กำหนดน้ำ
  o       สร้างน้ำปัสสาวะ
  o       ช่วยในการขับถ่ายปัสสาวะ
  o       ช่วยม้ามในการลำเลียงของเหลวในร่างกาย
  ·        สัมพันธ์กับการหายใจของปอด
  ·        ระบบสืบพันธุ์ และปรับดุลน้ำในร่างกาย

  การตรวจดูอาการ

  ·        บวม
  ·        อาการผิดปกติทางอุจจาระ หรือปัสสาวะ
  ·        ความผิดปกติของการสืบพันธุ์  เป็นหมัน  กามตายด้าน  หลั่งเร็ว  หลั่งเอง
  ·        ปวดหลัง หรือเอว  บริเวณไต
  ·        เฉื่อยชา  เซื่องซึม  ขี้ลืม  อ่อนเพลีย
  ·        ร้อนอุ้งมืออุ้งเท้า  หงุดหงิด  คอแห้ง
  
  
  อวัยวะกลวงทั้ง 6 ประกอบด้วย
  
  

  กระเพาะอาหาร

  หน้าที่

• รับและย่อยอาหารจนได้เป็นสารจำเป็น
• สัมพันธ์กับม้ามซึ่งทำหน้าที่ลำเลียงสารจำเป็น และของเหลวไปยังปอด

การตรวจดูอาการ

• กระเพาะคราก
• สะอึก
• หายใจเสียงดัง
• อาเจียน
• ท้องผูก
  
  
  ถุงน้ำดี

  หน้าที่

• เก็บน้ำดี  ทำหน้าที่ร่วมกับตับในการหลั่งน้ำดี
• กำหนดการตัดสินใจ  หมายถึงความสามารถของจิตใต้สำนึกในการตัดสินใจ

การตรวจดูอาการ

• ดีซ่าน  ผิวเหลือง  ตาเหลือง
• การรับรสในปากเลวลง
• ปวดสีข้าง
• อาเจียนเป็นน้ำดี
• โกรธง่าย
• หลับไม่สนิท
  
  
  ลำไส้ใหญ่

  หน้าที่

• รับสิ่งที่ผ่านการย่อยจากลำไส้เล็กเพื่อดูดซึมน้ำ
• ขับถ่ายอุจจาระออกจากร่างกาย

การตรวจดูอาการ

• ท้องร่วง  หรือท้องผูก
• อุจจาระเป็นเลือด
  ลำไส้เล็ก

  หน้าที่

• รับอาหารที่ผ่านการย่อยจากกระเพาะอาหาร  แล้วดูดซึมส่วนที่ใสส่งต่อไปยังม้าม

การตรวจดูอาการ

• ปัสสาวะขัด
• ท้องเสีย
• เลือดออกในอุจจาระ หรือปัสสาวะ
  กระเพาะปัสสาวะ

  หน้าที่

• ขับถ่ายปัสสาวะ

การตรวจดูอาการ

• กลั้นปัสสาวะไม่อยู่  ควบคุมการขับถ่ายปัสสาวะไม่ได้
• ถ่ายปัสสาวะมาก 
• ปัสสาวะเป็นเลือด
  ซานเจียว

  หน้าที่

• เป็นทางผ่านของของเหลว